Tarım ve Hayvancılık özelinde ne gibi tehlikeler var, hangi tedbirler alınabilir?
Tarım ve hayvancılık bir ülkenin gıda güvencesini sağlamak için en önemli iki unsurdur. Pandemi gibi kriz zamanlarında bile tarım ve hayvancılık 7/24 devam etmek zorundadır. Tarlaların vaktinde ekilememesi veya bir ineğin zamanında sağılamamasının sonuçları yıkıcı olabilir. Bu yüzden tarım sektörünün kriz yönetim planlarına sahip olması gerekmektedir. Mesela işçilerin yarısı gelemeyecek durumda olursa ne yapaılacaktır? Komşu çiftliklerin kaynakları nelerdir ve kriz anında bunların kullanımı mümkün müdür? Küçük işletmelerde yetkili kişinin geçici süre işten uzaklaşması gerekirse sorumlu kim olacaktır? Bu gibi sorularla kriz planları yapılmalı, üretimin akmaması için gerekli önlemler alınmalıdır
1. COVID-19 ve hayvanlar arasındaki ilişki nedir?
Cevap: SARS-CoV-1 ve MERS-CoV gibi koronavirüs ailesindeki diğer virüsler hakkında çok şey bilinmektedir. Bu tür virüslerin çoğunun hayvanlarda kökeni vardır. Bugüne kadar, hayvanların virüsü insanlara bulaştırabileceğine dair bir kanıt yoktur. Her zamanki tavsiyeye göre, hayvanlarla etkileşime girerken normal hijyenik en iyi uygulamalar önerilmektedir. Yanlış bilgilendirme sonucunda hayvanların refahının tehlikeye atılmaması önemlidir - bunun insan sağlığı ve geçim kaynakları üzerinde de istenmeyen sonuçları olabilir.
Bu noktada, COVID-19 yayılımının en yüksek riski insandan insana bulaşmadır. Bugüne kadar COVID-19 hastalarına ait 2 köpekte SARS-CoV-2 ve 1 kedide virüse rastlandıysa da insandan hayvana yaygın bir geçişi gösteren bulguya henüz rastlanmamıştır.
2. Hayvanlarla etkileşimin zararı olur mu?
Cevap: Koronavirüsler hayvanlarda yaygın olarak görülen büyük bir virüs ailesidir. Nadiren insanlar bu virüslerle enfekte olur ve daha sonra başkalarına bulaştırabilir. Örneğin, SARS-CoV misk kedileriyle ve MERS-CoV tek hörgüçlü develer aracılığıyla insanlara bulaşmıştır. COVID-19'un olası hayvan kaynakları ise henüz doğrulanmamıştır.
Canlı hayvan pazarlarını ziyaret ederken kendinizi korumak için hayvanlarla ve hayvanlarla temas eden yüzeylerle doğrudan temastan kaçının. Her zaman gıda güvenliği uygulamalarını doğru yaptığınızdan emin olun – temizle, çiğ etlerle diğer gıdaları ayır, iyi pişir ve soğut. Çiğ et, süt veya hayvan organlarını, çiğ tüketilen gıdaları kontamine etmemek için ve çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünleri tüketmekten kaçının.
3. Hayvansal gıdaların tüketiminde sorun olur mu?
Cevap: Henüz COVID-19'un gıda veya gıda ambalajı ile bulaşabileceğini gösteren herhangi bir vakayla karşılaşılmamıştır. Ancak, yiyecekleri hazırlarken hijyen uygulamalarını takip etmek (elleri ve yüzeyleri sık sık yıkamak, çapraz bulaşmayı önlemek için çiğ etleri diğer gıdalardan ayırmak, gıdaları doğru sıcaklıkta pişirmek ve hemen soğutmak) her zaman önemlidir.
4. Pandeminin tedarik zincirine etkisi nedir, ne olacaktır?
Cevap: Gıda tedarik zinciri, üreticiler, tarımsal girdiler, nakliye, işleme tesisleri gibi organlardan oluşan karmaşık ve büyük bir ağdır. Virüs yayıldıkça ve vakalar arttıkça virüsün yayılmasını engellemek için alınacak önlemler de her geçen gün artmaktadır. Bu da küresel gıda sistemini önümüzdeki haftalarda ve aylarda zorlayacaktır. Küresel tahıl stokları yeterli seviyede ve buğday ve diğer başlıca temel gıdaların 2020’de tedariki için herhangi bir sorun görünmemektedir. Ancak, gıdaların nakliyesi ve hayvan yemi ve mezbahalara erişimin azalması nedeniyle pandemi sonucu hayvancılık sektörü zorluklar yaşamaktadır. Ek olarak, yolların kapatılması taze gıda tedarik zinciri için özellikle engelleyicidir ve bu zamanında yapılmayan sevkiyat sonucu artan gıda kaybı ve atık ile sonuçlanabilir. Nakliye kısıtlamaları ve karantina önlemleri, çiftçilerin pazarlara erişimini engelleyerek, üretkenlik kapasitelerini kısıtlayacak ve ürünlerini satmalarını engelleyecektir. Daha sonraki dönemlerde de özellikle işçilik açısından yüksek emek isteyen tarım ürünleri için işgücündeki yetersizlikten dolayı gıda üretimi ve işlenmesi üzerinde olumsuz etkiler görülebilir.
5. Pandemi gıda talebini nasıl etkileyecek? - FAO ( Gıda ve Tarım Örgütü)
Cevap: COVID-19 salgınının başlangıcında, gıda talebinde önemli bir artış olmuştur. Gıda talebi genellikle inelastiktir - yani gıda fiyatlarındaki yükseliş gıda talebinde çok fazla düşüşe neden olmamaktadır. Dolayısıyla, gıda talebinin genel tüketime etkisi muhtemelen sınırlı olacaktır. Ancak, et tüketiminde (her ne kadar bilimsel temeli olmasa da) hayvanların virüsün ev sahibi olabileceği korkusunun bir sonucu olarak ve meyve sebze gibi diğer yüksek değerli ürünlerde orantısız olarak daha büyük bir düşüş olasılığı vardır.
Bulaşma riski ile insanların gıda alışveriş düzenlerinde farklılıklar oluşabilir. Marketlere daha az gitme, restorana daha az gitme, internet alışverişinde artış, daha sık evde yemek yapıp yeme gibi yeni alışkanlıklar oluşabilir. COVID-19’un yayılmasını önlemek için insanların hareketliliğini azaltmak için otoriteler tarafından önlemler alınmaktadır. Ancak bu önlemler, mevsimlik işçilerin dolaşımını etkileyeceğinden tarımsal ürün üretimini etkileyerek fiyatlarda küresel çapta etki yaratabilir.
KAYNAKÇA
American Veterinary Medical Association. 2020. COVID-19. https://www.avma.org/resources-tools/animal-health-and-welfare/covid-19
Centers for Disease Control (CDC). 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov
Centers for Disease Control (CDC). 2020. https://www.cdc.gov/healthywater/emergency/cleaning-sanitizing/household...
Food Safety Authority of Ireland. 2020. https://www.fsai.ie/faq/coronavirus.html
Food and Drug Administration (FDA). 2020. Food Safety and the Coronavirus Disease 2019. https://www.fda.gov/food/food-safety-during-emergencies/food-safety-and-...
Food and Agriculture Organization (FAO). 2020. Q&A: COVID-19 pandemic – impact on food and agriculture. http://www.fao.org/2019-ncov/q-and-a/en/
German Institute of Risk Assessment. 2020. https://www.bfr.bund.de/en/can_the_new_type_of_coronavirus_be_transmitte...
Institute for Food Safety at Cornell University. 2020. Food Industry Resources. https://instituteforfoodsafety.cornell.edu/coronavirus-covid-19/food-ind...
World Organization of Animal Health. 2020. Questions and Answers on the 2019 Coronavirus Disease (COVID-19). https://www.oie.int/en/scientific-expertise/specific-information-and-rec...
World Health Organization. (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report – 32 https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/2...